Poprawia odporność. Daje kopa. Resetuje. Uzależnia. “Zapomniałem, co to przeziębienia”. “5 minut to aż 170 spalonych kalorii – bez wysiłku”. “To lepsze niż poranna kawka”. Takie mądrości można wyczytać na internetowych forach. A co na ten temat mówi nauka?
Oto najważniejsze informacje potwierdzone badaniami.
Pływanie zimowe, które staje się coraz bardziej popularne w Polsce, polega na regularnym korzystaniu z naturalnej lodowatej wody przez cały sezon zimowy. Większość ludzi zaczyna pływać zimą z ciekawości, a kontynuuje to hobby dla przyjemności. Dla osób żyjących w ciągłym biegu jest to idealna rozrywka, ponieważ nie zajmuje dużo czasu. Wielu pływaków wierzy również, że kontakt z lodowatą wodą jest korzystny dla ich zdrowia. Jednak większość dowodów na poparcie tego twierdzenia ma charakter anegdotyczny lub pochodzi z badań opartych na małych próbach. Jak jest w rzeczywistości?
Leczenie bólu zimnem
Dwa badania wykazały, że zimowe pływanie znosi ogólne zmęczenie, poprawia nastrój i podnosi samoocenę. Zmniejsza również ból w wielu chorobach, takich jak fibromialgia i reumatoidalne zapalenie stawów. Wydaje się, że morsowanie łagodzi ból i stan zapalny w chorobach reumatycznych w podobny sposób, jak krioterapia całego ciała (-110°C przez 1 do 3 minut w minimalnym ubraniu). Po zabiegu pacjenci są pozbawieni bólu przez dwie, trzy godziny.
Układ sercowo-naczyniowy
W kilku badaniach opisano pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy i czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego, takie jak profil lipidowy czy ciśnienie krwi. Morsowanie może też pomóc osobom, które mają skłonności do niewydolności żylnej. Przy szybkim oziębieniu organizmu dochodzi do szoku termicznego, co pobudza układ naczyniowy.
Wpływ zimnych kąpieli na psychikę
Wykazano również, że pływanie w lodowatej wodzie ma pozytywny wpływ na psychikę człowieka, a nawet może mieć działanie antydepresyjne. Regularne zimowe pływanie prowadziło do poprawy ogólnego samopoczucia u pływaków, którzy cierpieli na reumatyzm, fibromialgię lub astmę. Opisano też przypadek kobiety z objawami ciężkiej depresji i lęku, która od wielu lat leczyła się konwencjonalnymi metodami. Po urodzeniu córki chciała uwolnić się od leków i objawów. W tym celu opracowano nowatorską terapię, polegającą na cotygodniowym programie obejmującym pływanie w zimnej wodzie. Po każdym pływaniu następowała natychmiastowa poprawa nastroju oraz trwała i stopniowa redukcja objawów depresji. Ostatecznie interwencja doprowadziła do zmniejszenia stosowania leków, a następnie do ich odstawienia. Po roku kuracji z wykorzystaniem pływania w zimnej wodzie pacjentka była wolna od farmakoterapii.
Wpływ morsowania na system immunologiczny
Istnieje coraz więcej dowodów na to, że osoby uprawiające pływanie zimowe są bardziej odporne na niektóre choroby i infekcje, rzadziej i łagodniej je przechodzą. Częstość występowania chorób zakaźnych górnych dróg oddechowych jest o 40% niższa u osób, które regularnie morsują w porównaniu do grupy kontrolnej. Wykazano również, że pływanie w zimnej wodzie ma wpływ na naszą krew. Poprawa odporności jest możliwa dzięki uwalnianym w odpowiedzi na ekspozycję na zimno hormonom stresu, które przygotowują układ immunologiczny do walki z infekcjami.
A co z odchudzaniem?
W tym przypadku badań jest jeszcze niewiele. Wejście do zimnej wody wymusza na organizmie konieczność rozgrzania się, co stanowi spory wydatek energetyczny. Warto wiedzieć, że morsowanie ma pozytywny wpływ na brązową tkankę tłuszczową, która pracuje na nasze zdrowie. Aktywowana zimnem, generuje ciepło, co prowadzi do większego spalania kalorii. Może więc odegrać ważną rolę w leczeniu nadwagi i cukrzycy typu 2. Należy jednak pamiętać, że samo morsowanie bez odpowiedniej diety nie przyniesie efektów.
Negatywne skutki morsowania
Pomimo powtarzanych twierdzeń o korzyściach płynących z zimowego pływania, istnieje coraz więcej dowodów na to, że może być ono potencjalnie szkodliwe. Podczas gdy krótkotrwała ekspozycja na zimną wodę może z pewnością poprawić aktywność układu immunologicznego, to powtarzające się narażenie bez wystarczającej regeneracji może w rzeczywistości prowadzić do obniżenia funkcji odpornościowych.
Osoby ze zdiagnozowanymi lub jeszcze nierozpoznanymi schorzeniami układu sercowo-naczyniowego mogą być bardziej narażone na negatywne bodźce, ponieważ powodują one arytmię i ostre zdarzenia sercowo-naczyniowe, które mogą stanowić istotne zagrożenie dla zdrowia. Dlatego też zaleca się stopniową strategię zarówno rozpoczęcia, jak i rozwijania tej aktywności, z jednej strony w celu promowania i utrzymania aklimatyzacji, ochrony przed możliwymi zagrożeniami związanymi z ekspozycją na zimną wodę, a z drugiej strony w celu wykorzystania obiecujących korzyści zdrowotnych.
Ważne wskazówki
- Jeśli chorujesz na serce, padaczkę lub masz astmę, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. I zawsze, gdy masz wątpliwości, czy Twój stan zdrowia pozwala na morsowanie.
- Morsuj z innymi – zarówno z powodów bezpieczeństwa, jak ze względów towarzyskich. Jeśli nie możesz znaleźć kompanii do lodowych kąpieli, niech przynajmniej ktoś ma na Ciebie oko z brzegu.
- Zabierz ze sobą: strój kąpielowy, ręcznik, czapkę, rękawiczki, buty ochronne (neoprenowe), suchą bieliznę na zmianę i luźne, ciepłe ubranie, termos z gorącą herbatą.
- Przed wejściem do wody wykonaj ok. 15-minutową rozgrzewkę (lekki bieg, podskoki, pajacyki), tak aby się dobrze dotlenić, ale nie spocić.
- Wchodź do wody wyłącznie w sprawdzonych miejscach. Nie musi być głęboko – wystarczy tyle, żeby móc się zanurzyć. Upewnij się też, że wiesz, jak wyjść z wody, zanim do niej wejdziesz.
- Zanurzaj się powoli. Na początku będzie Ci trudno kontrolować oddech, więc dobrze jest mieć się czegoś albo kogoś przytrzymać.
- Przeciętna kąpiel powinna trwać około 3–5 minut, ale zacząć można nawet od kilku sekund – nic na siłę.
- Po wyjściu z wody Twoje ciało będzie się chłodzić jeszcze przez około pół godziny. Załóż ciepłe ubranie, wypij gorący napój i poczekaj, aż się rozgrzejesz, zanim wrócisz do domu.
- Nie spożywaj alkoholu przed ani podczas morsowania, nawet w najmniejszych ilościach.
- Ważna jest systematyczność zimnych kąpieli – może być krócej, ale częściej.
Choć na pierwszy rzut oka morsowanie może wydawać się sportem ekstremalnym, to tych, którzy już spróbowali, zwykle nie trzeba namawiać drugi raz. To jak – wskakujemy?
Popularne miejsca do morsowania w okolicy Żywca:
Plaża Miejska w zatoczce Moszczanka, rzeka Koszarawa w okolicy amfiteatru, tama w Świnnej, Jezioro Międzybrodzkie przy przystani, kaskady w Porąbce.
Źródła:
Knechtle B. i in., Cold Water Swimming—Benefits and Risks: A Narrative Review, Int J Environ Res Public Health, 2020.
Søberg S, Brr. Jak zażywać zimnych kąpieli, aby wspierać cały organizm, Kraków 2021.
Artykuł ukazał się w magazynie Tętno Żywca 1/2022.
Treści z serwisu szpitalzywiec.pl mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w serwisie szpitalzywiec.pl, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.
