Październik – miesiąc świadomości raka piersi
Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym wśród kobiet. Stanowi około 23% wszystkich zachorowań i jest odpowiedzialny za około 14% zgonów z powodu nowotworów złośliwych u kobiet. W Polsce co roku raka piersi diagnozuje się u około 19 tys. kobiet, co oznacza, że codziennie ponad 50 Polek dowiaduje się o chorobie, a 15 każdego dnia umiera. Podczas gdy liczba zachorowań w całej Europie rośnie, ale śmiertelność maleje, w Polsce przy większej liczbie chorych na nowotwór piersi, zwiększa się także śmiertelność.
Nowotwór wykryty we wczesnym stadium daje jednak szansę na całkowite wyleczenie, zwykle bez konieczności wykonywania mastektomii. Rak piersi przez długi czas może nie dawać żadnych objawów klinicznych, dlatego warto robić badania przesiewowe. Kiedy myślimy o diagnostyce, pierwsze, co nam przychodzi do głowy, to mammografia. Jednak ta metoda wcale nie jest najlepsza dla każdej kobiety. Do wyboru mamy również USG piersi i rezonans magnetyczny. Badania obrazowe dobierane są indywidualnie w zależności od budowy gruczołu piersiowego. Wiele pacjentek nie wie, kiedy powinno wykonywać się mammografię, a kiedy USG i z czego wynikają te różnice.
Mammografia:
Czym jest:
Mammografia opiera się na wykorzystaniu niskiej dawki promieniowania jonizującego (promieniowania rentgenowskiego). Podczas badania pierś umieszczana jest na specjalnej płytce urządzenia, a następnie uciskana przez drugą od góry, co może być niekomfortowe lub lekko bolesne. Całe badanie trwa kilka minut i polega na wykonaniu czterech zdjęć rentgenowskich, po dwa na każdą pierś. W dniu badania nie należy stosować kosmetyków takich jak dezodoranty, perfumy, kremy i balsamy do ciała, zwłaszcza w okolicy piersi oraz pach. Zaleca się wykonanie mammografii tydzień po miesiączce.
Cel:
Głównym celem mammografii jest wykrycie nieprawidłowych zmian w piersi, guzów i mikrozwapnień na bardzo wczesnym etapie, zanim są one wyczuwalne palpacyjnie lub wywołają objawy. Niestety badanie to nie daje odpowiedzi, jakie konkretnie są to zmiany – w obrazowaniu torbiele, guzki i inne zmiany wyglądają tak samo. Kobiety z nieprawidłowym wynikiem mammografii kierowane są na diagnostykę uzupełniającą: USG piersi i/lub biopsję cienkoigłową i/lub biopsję gruboigłową z badaniem histopatologicznym.
Zalety:
Mammografia jest skuteczną metodą wykrywania raka piersi we wczesnym stadium, co zwiększa szanse na skuteczne leczenie. Jest to badanie stosunkowo szybkie i powszechnie dostępne.
Wady:
Utrudniona diagnostyka w przypadku gęstej tkanki piersiowej (gruczołowej). Konieczność zastosowania ucisku, który powoduje dyskomfort podczas badania.
Kiedy:
Mammografię wykonuje się zwykle od 40. roku życia, a regularne badania przesiewowe w ramach Programu Wczesnego Wykrywania Raka Piersi refundowanego przez NFZ obejmują kobiety między 45. a 74. rokiem życia. Takie badanie można wykonać bezpłatnie co dwa lata.
Badanie sonomammograficzne (USG piersi):
Czym jest:
USG to bezpieczne, bezbolesne badanie pozwalające zobrazować wybrane obszary piersi przy pomocy fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości, czyli ultradźwięków. USG piersi poprzedza badanie palpacyjne oraz krótki wywiad medyczny. Pacjentka jest badana w pozycji leżącej lub półsiedzącej, a lekarz używa specjalnej głowicy pokrytej żelem. Badanie USG piersi trwa średnio ok. 15 minut, jednak czas ten może być wydłużony w przypadku dużego biustu oraz wykrytych zmian, które wymagają dokładnej analizy. Uważa się, że u kobiet w wieku rozrodczym najbardziej optymalnym czasem na wykonanie badania jest 10–12 dzień cyklu.
Cel:
Badanie USG piersi często jest wykonywane jako uzupełnienie mammografii lub w sytuacjach, gdy mammografia może być niewystarczająco precyzyjna. Jest szczególnie przydatne do różnicowania charakteru zmiany: czy jest to łagodna torbiel czy lity guz nowotworowy.
Zalety:
Główną zaletą badania ultrasonograficznego jest możliwość odróżnienia guzków litych od torbieli (zmian z zawartością płynu, zwykle łagodnych). Ponadto, ze względu na brak promieniowania jonizującego, badanie USG może być wykonywane podczas ciąży i karmienia piersią.
Wady:
Nie wykrywa mikrozwapnień. Trudności z dostrzeżeniem obszarów w głębi dużej piersi.
Kiedy:
USG piersi powinno być wykonywane od 30. roku życia raz w roku.
Podsumowując, mammografia i badanie USG piersi są dwoma różnymi, ale często uzupełniającymi się technikami diagnostycznymi, które pomagają w wykrywaniu i ocenie zmian w piersiach. Wybór odpowiedniego badania zależy od struktury piersi, które składają się zarówno z tkanki gruczołowej, jak i tłuszczowej. Zazwyczaj głównym kryterium wyboru jest wiek pacjentki: u młodych kobiet, u których tkanka gruczołowa przeważa, zalecane jest przeprowadzenie badania ultrasonograficznego piersi (USG). W miarę starzenia się organizmu, proporcje te ulegają zmianom – tkanka gruczołowa zwykle zaczyna zanikać około 35.–40. roku życia, ustępując miejsca tłuszczowi. Dlatego też po 40. roku życia, kiedy tkanka tłuszczowa jest bardziej dominująca, mammografia staje się bardziej skutecznym narzędziem diagnostycznym.
Istnieją też sytuacje, gdzie u pacjentek po menopauzie tkanka gruczołowa nadal przeważa. Takie „gęste” piersi mogą występować u kobiet stosujących długotrwale pigułki antykoncepcyjne lub terapię hormonalną. W takim przypadku, pomimo zaawansowanego wieku, badanie USG nadal pozostanie pierwszym wyborem. Natomiast w sytuacji, gdy w piersiach jest znaczna ilość tłuszczu, zalecana jest mammografia, która bardziej dokładnie uwidacznia zmiany w luźnej tkance.
Jednak wiek to tylko jedno z kryteriów wyboru badania, ponieważ istnieje wiele wyjątków od tej reguły. Ostateczną decyzję o rodzaju badania oraz jego optymalnym czasie powinien podjąć lekarz. Czasami zaleca się nawet przeprowadzenie zarówno mammografii, jak i USG. W przypadku wątpliwości może być konieczność rozszerzenia diagnostyki o mammografię trójwymiarową z tomosyntezą, mammografię spektralną z zastosowaniem środka kontrastowego lub rezonans magnetyczny. Warto zrozumieć, że badania obrazowe wzajemnie się uzupełniają, a decyzję o tym, które z nich wykonać i w jakiej kolejności, powinien podjąć lekarz.
Harmonogram mammobusów w województwie śląskim można znaleźć na stronie śląskiego oddziału NFZ: www.nfz-katowice.pl/dla-pacjenta/harmonogram-mammobusu
Badanie USG piersi można wykonać m.in. w Szpitalu Żywiec. Rejestracja pod nr. 33 44 01 400.
Treści z serwisu szpitalzywiec.pl mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w serwisie szpitalzywiec.pl należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.
