Jak bezpiecznie przyjmować leki?

Jeśli przyjmujesz kilka leków dziennie, tych na receptę i bez recepty, łącząc je jednocześnie z suplementami diety i ziołami, pamiętaj, że może to być ryzykowne.

POLIPRAGMAZJA

Samo przyjmowanie wielu leków nie jest rzadkim zjawiskiem – mówimy tutaj o zjawisku polipragmazji, czyli inaczej wielolekowości. Postępowanie takie niekiedy jest niezbędne do osiągnięcia określonego celu terapeutycznego, jednak może być groźne, zwłaszcza dla seniorów obciążonych chorobami przewlekłymi.

Polipragmazja, czyli wielolekowość, to termin, określający jednoczesne przyjmowanie przynajmniej kilku leków dziennie. Zjawisko to dotyczy co trzeciego Polaka po 65. roku życia, ale może dotknąć

Stosowanie dużej ilości leków oraz łączenie ich z innymi produktami w nieodpowiedni sposób,  może prowadzić do występowania interakcji, powodujących niekiedy groźne dla życia i zdrowia działania niepożądane. Problem może pojawić się, gdy nie zawsze przestrzegasz wskazań dotyczących brania leków (takich jak dawka zlecona przez lekarza lub odpowiednia pora dnia), chętnie kupujesz i zażywasz leki bez recepty oraz suplementy diety, na własną rękę wybierasz i dawkujesz leki czy chodzisz na wizyty do wielu specjalistów, nie informując ich o tym, jakie inne leki już przyjmujesz.

PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEJ FARMAKOTERAPII

Ważne jest nie tylko to, w jaki sposób łączymy leki, ale też to, kiedy i jak je zażywamy. Warto stosować się do następujących zasad:

• Stosuj leki zgodnie z zaleceniem lekarza lub informacjami zawartymi w ulotce. Pora dnia ma istotne znaczenie, jeśli chodzi o działanie niektórych leków. Ważna jest również regularność przyjmowania. W przypadku antybiotyków należy przyjmować właściwą dawkę w równych odstępach czasu – raz na dobę lub co 6, 8 albo 12 godzin, w zależności od zaleceń lekarza. Antykoncepcję hormonalną przyjmujemy codziennie o tej samej, wyznaczonej i najlepiej nam pasującej porze, leki przeciwdepresyjne zazwyczaj wieczorem. Istotne jest również, czy dany lek należy spożywać na czczo (np. hormony tarczycy), czy wraz z posiłkiem (leki przeciwzapalne).
• Leki zawsze popijaj wodą. Inne napoje (kawa, herbata, soki owocowe, mleko) mogą hamować wchłanianie leku, a nawet wzmacniać lub osłabiać jego działanie.
• W trakcie leczenia zaprzestań spożywania napojów zawierających alkohol, w tym również tych o niskiej jego zawartości, takich jak piwo czy wino. Połączenie alkoholu z niektórymi lekami może być szkodliwe dla mózgu, wątroby i innych organów wewnętrznych.
• Sporządź listę leków i suplementów, które regularnie przyjmujesz. Zawsze okazuj ją lekarzowi i w razie wprowadzenia przez niego modyfikacji, odnotuj je na niej. Zapytaj również, czy wszystkie leki z listy możesz przyjmować jednocześnie, czy też niektóre z nich wymagają podawania o innej porze od pozostałych.
• Poinformuj lekarza o wszystkich chorobach towarzyszących i alergiach. Jeżeli przyjmujesz antykoncepcję hormonalną, jesteś w ciąży lub karmisz piersią, przekaż również tę informację lekarzowi lub farmaceucie w aptece.
• Zwracaj uwagę nie na nazwy handlowe, ale chemiczne leków. Bardzo często produkty o różnych nazwach zawierają tę samą substancję leczniczą, a ich jednoczesne stosowanie może nasilać działania niepożądane.
• Zapytaj lekarza pierwszego kontaktu lub farmaceutę w aptece, czy przepisane przez różnych specjalistów leki nie wchodzą z sobą w interakcje. Pamiętaj również, aby zgłaszać lekarzom wszystkie skutki uboczne, jakie odczuwasz podczas codziennej terapii.
• Nie lecz się sam. Nie stosuj leków bez konsultacji z lekarzem i nie odstawiaj samodzielnie leków, nawet jeśli czujesz się już lepiej.

POSTAW NA JAKOŚĆ

Duże znaczenie w bezpieczeństwie stosowanych terapii ma również jakość zażywanych leków. Pamiętaj, aby leki kupować zawsze w aptece, gdzie przechowywane są one w kontrolowanych warunkach, dających gwarancję ich odpowiedniej stabilności chemicznej. Nie kupuj leków z niesprawdzonych źródeł (np. przez Internet), nie przyjmuj również leków od znajomych. Leki, które były przechowywane w niewłaściwy sposób mogą nie działać lub nawet powodować dodatkowe działania niepożądane. Pamiętaj również o odpowiednim przechowywaniu leków w domu (w temperaturze pokojowej, w zamkniętej szafce, bez dostępu promieni słonecznych lub – jeśli jest to wymagane przez producenta – w obniżonej temperaturze, w lodówce). Przechowuj leki w oryginalnych opakowaniach, aby zawsze mieć możliwość zweryfikowania daty ich przydatności do użycia. Odnotuj długopisem na opakowaniu datę otwarcia leku w postaci syropu lub kropli ocznych, ponieważ ich termin ważności upływa szybciej niż data umieszczona na opakowaniu. Nigdy nie stosuj leków przeterminowanych! Aby uniknąć niepożądanych skutków stosowania leków, pamiętaj również, aby odpowiednio zabezpieczyć leki przed dostępem dzieci.

5 MOMENTÓW BEZPIECZNEJ FARMAKOTERAPII

Opublikowane przez Światową Organizację Zdrowia w ramach 3. Globalnego Wyzwania Bezpieczeństwa Pacjenta Bezpieczna Farmakoterapia 5 Momentów Bezpiecznej Farmakoterapii wskazuje kluczowe momenty, w których działania podjęte przez pacjenta mogą znacznie zmniejszyć ryzyko szkody, wywołanej stosowaniem leków. Większe zaangażowanie pacjentów w proces leczenia, zwrócenie uwagi na przyjmowane leki czy rozmowa z lekarzem na temat wątpliwości związanych ze stosowaniem przepisanych leków to ważne aspekty terapii wielolekowej.

Stosowanie dużej ilości leków zawsze wiąże się z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych, jednak odpowiednia wiedza, zaangażowanie i samokontrola pacjentów pomaga to ryzyko znacznie ograniczyć.

Przygotowała: Joanna Duc, Kierownik Apteki Szpitalnej