Opracowanie antybiotyków było jednym z kamieni milowych postępu medycyny. Zwalczają one bakterie i mogą skutecznie leczyć zagrażające życiu choroby zakaźne, takie jak zapalenie płuc, na które niecałe sto lat temu nie było skutecznych terapii. Jednak niewłaściwe stosowanie antybiotyków sprawia, że coraz więcej bakterii staje się opornych na ten rodzaj leków. Dlatego szczególnie ważne jest, aby stosować je prawidłowo i zawsze według wskazań. Oto kilka popularnych mitów na temat antybiotykoterapii.
MIT: Antybiotyki są dobrym lekarstwem na przeziębienie i grypę.
Niestety – z przeprowadzonych niedawno badań wynika, że tak uważa co czwarty Polak. Antybiotyki są skuteczne tylko wobec bakterii. Przeziębienie i grypa wywoływane są przez wirusy, na które antybiotyki nie mają żadnego wpływu. Nadużywanie i niewłaściwe stosowanie antybiotyków w infekcjach wirusowych jest jednym z najistotniejszych czynników powodujących wzrost oporności bakterii na antybiotyki na całym świecie.
MIT: Niezależnie od tego, co mi dolega, nie zaszkodzi spróbować antybiotyków.
Antybiotyków nie bierzemy „na wszelki wypadek”. Zaleca się je tylko, gdy są absolutnie niezbędne. Niewłaściwe stosowanie tej grupy leków może zaszkodzić, ponieważ zawsze istnieje ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej i efektów ubocznych, takich jak nudności i wymioty, a także możliwość uszkodzenia nerek. Niszcząc fizjologiczną florę bakteryjną jelit, antybiotyki mogą prowadzić do biegunki wywołanej przez Clostridium difficile, która może zagrażać życiu.
MIT: Mogę przestać brać antybiotyk, który przepisał mi lekarz, kiedy tylko zacznę się lepiej czuć.
Bardzo ważne jest, aby antybiotyki przyjmować zgodnie z zaleceniami i zakończyć cały cykl leczenia, nawet jeśli czujesz się lepiej. Objawy często ustępują, zanim wszystkie bakterie zostaną zabite i usunięte przez organizm. Jeśli bakterie nie zostaną całkowicie zniszczone, możesz ponownie zachorować – a bakterie, które pozostaną, mogą zmutować i uodpornić się na antybiotyk, więc w przyszłości może on nie zadziałać, nawet przy zastosowaniu dużych dawek.
Jeśli przedwcześnie odstawisz antybiotyki lub pominiesz ich dawki, ilość antybiotyku dostępna do zabicia bakterii nie będzie wystarczająca i bakterie nadal będą mogły się rozmnażać. Przy zbyt małej ilości antybiotyku bakterie łatwiej się uodparniają. Dlatego zawsze kończ kurację i nie przerywaj jej tylko dlatego, że czujesz się lepiej.
MIT: Jeśli pominę dawkę, mogę później przyjąć dwie dawki na raz.
Przestrzeganie przepisanych dawek jest ważne, aby utrzymać stosowny poziom antybiotyku we krwi, ponieważ jeśli poziom ten spadnie, bakterie będą się nadal namnażać bez większych przeszkód. Ważne jest, aby przyjąć dawkę jak najszybciej, ale jeśli zbliża się czas przyjęcia następnej dawki, poczekaj, a następnie postępuj zgodnie z ustalonym harmonogramem. Nie należy podwajać dawki w celu uzupełnienia pominiętej.
MIT: Mogę stosować pozostałości po poprzednim leczeniu lub antybiotyki od rodziny lub przyjaciół.
Nigdy nie przyjmuj antybiotyków, które pozostały z poprzednich kuracji lub które dostałeś od kogoś. Przyjmuj tylko antybiotyki przepisane przez lekarza dla Ciebie. Są ku temu dwa powody:
- antybiotyki, których data ważności minęła, mają większe szanse na wywołanie oporności, ponieważ składnik aktywny może być osłabiony; oraz
- antybiotyki od innych osób mogą nie być właściwym wyborem. Istnieje wiele różnych rodzajów antybiotyków stosowanych w leczeniu różnych infekcji, co oznacza, że Twoja infekcja nie będzie leczona prawidłowo.
Ponadto dużo trudniej jest pomóc pacjentom, którzy przyjmowali antybiotyki bez diagnozy. Może być lekarzowi ciężko odróżnić, które objawy są wynikiem rzeczywistej choroby, a które efektem ubocznym przyjmowanych leków.
MIT: To nasz organizm uodparnia się na antybiotyk.
Nie, nie nasz organizm, a bakterie. Dlatego nie możemy zmienić w naszym ciele niczego, co mogłoby pokonać oporność bakterii na antybiotyki.
MIT: Oporność pojawia się tylko w przypadku częstego używania antybiotyków.
Oporność bakterii na antybiotyki może pojawić się zawsze, kiedy przyjmujesz antybiotyk, niezależnie od tego, czy jest to pojedynczy cykl, czy wiele terapii.
MIT: Jeśli nierozważnie używam antybiotyków, to najwyżej zaszkodzę sobie, ale nie nikomu innemu.
W rzeczywistości niewłaściwe lub nadmierne stosowanie antybiotyków ma wpływ na nas wszystkich, ponieważ przyczynia się do wzrostu oporności bakterii na antybiotyki. Stało się to ogólnoświatowym zagrożeniem dla zdrowia. Rozsądne stosowanie antybiotyków jest kluczowe, aby działały one wtedy, kiedy osoby z grupy wysokiego ryzyka naprawdę ich potrzebują.
Co roku na świecie z powodu infekcji opornych na antybiotyki umiera ponad 1,2 mln osób. Jedną z najgroźniejszych jest bakteria MRSA, czyli gronkowiec złocisty oporny na metycylinę. Do niebezpiecznych bakterii należą też niektóre szczepy E. coli, które nabyły zdolność opierania się działaniu antybiotyków.
MIT: Alkohol osłabia działanie antybiotyku.
Ogólnie dobrze jest unikać picia alkoholu podczas przyjmowania leków lub złego samopoczucia. Chociaż umiarkowane spożywanie alkoholu nie powoduje, że antybiotyk przestaje działać w leczeniu infekcji, może jednak zmniejszyć Twoją energię i opóźnić powrót do zdrowia po chorobie. Może też nasilić skutki uboczne, takie jak rozstrój żołądka, zawroty głowy czy senność. Są też takie antybiotyki, jak np. metronidazol, które w połączeniu z alkoholem mogą dać silniejsze reakcje, jak mdłości, przyspieszenie akcji serca, bóle głowy czy uderzenia gorąca.
Odpoczynek i odpowiednia dieta pomagają w powrocie do zdrowia po chorobie infekcyjnej. Picie alkoholu może zakłócać te czynniki. Dlatego warto unikać alkoholu, dopóki nie zakończysz przyjmowania antybiotyków i nie poczujesz się lepiej.
Konsultacja
lek. Szymon Wiewióra
specjalista chirurg przyjmujący w poradni lekarza rodzinnego w Centrum Medycznym w Gilowicach
Treści z serwisu szpitalzywiec.pl mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w serwisie szpitalzywiec.pl należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.